लोक सेवा आयोग (Public Service Commission) को परीक्षा नेपालमा सबैभन्दा कठिन र प्रतिष्ठित परीक्षाहरू मध्ये एक मानिन्छ। यसलाई पास गर्न धेरै मेहनत, अनुशासन र तयारीको आवश्यकता पर्छ।
पाठ्यक्रम र परीक्षा ढाँचा बुझ्नुहोस्: सबैभन्दा पहिले, आयोगले प्रकाशित गरेको आधिकारिक पाठ्यक्रम (Syllabus) र परीक्षा पद्धति (Pattern) को अध्ययन गर्नुहोस्। प्रारम्भिक (Preliminary), मुख्य (Main) र अन्तर्वार्ता (Interview) को संरचना, अङ्क वितरण, नेगेटिभ मार्किङ आदिलाई बुझ्नुहोस्।
पुरानो प्रश्नपत्र अध्ययन गर्नुहोस्: गत ५ वर्षका प्रश्नपत्रहरू विश्लेषण गर्नुहोस्। यसले तपाईंलाई प्रश्नहरूको प्रकृति, कठिनाई स्तर र महत्त्वपूर्ण विषयहरू बुझ्न मद्दत गर्छ।
समय तालिका बनाउनुहोस्: विस्तृत अध्ययन योजना (Detailed Study Plan) बनाउनुहोस्। दैनिक, साप्ताहिक र मासिक लक्ष्य तोक्नुहोस्। समय तालिकामा सबै विषयहरू, दोहोराइ र आरामको लागि समय छुट्याउनुहोस्।
नियमितता कायम राख्नुहोस्: दिनको एक निश्चित समय (जस्तो ६-८ घण्टा) अध्ययनमा बिताउनुहोस्। ठूलो लक्ष्यलाई सानो-सानो दैनिक लक्ष्यमा विभाजन गर्नुहोस्। “Consistency is Key” भन्ने कुरा याद राख्नुहोस्।
गुणस्तरीय पुस्तकहरू मात्र पढ्नुहोस्: बजारमा धेरै सामग्री भएकोले भ्रममा नपर्नुहोस्। प्रत्येक विषयको लागि एक वा दुईवटा पुस्तकहरू मात्र रोज्नुहोस्।
कुनै पनि घटना वा विषयलाई किन र कसरी भयो भन्ने कुरालाई बुझ्न कोशिश गर्नुहोस्।
मानिसको मस्तिष्कले बिना पुनरावलोकनका जानकारीलाई बिर्सन्छ। तयारीको सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण भाग हो दोहोराइ/पुनरावलोकन (Revision)।
दैनिक दोहोराइ/पुनरावलोकन: जुन विषय आज पढ्नुभयो, सोही रात वा भोलि बिहान त्यसलाई फेरि हेर्नुहोस्।
साप्ताहिक दोहोराइ: हप्तामा एक दिन सम्पूर्ण हप्ताभरि पढेका विषयहरूको quick review गर्नुहोस्।
मासिक दोहोराइ: महिनाको अन्त्यमा सम्पूर्ण महिनाभरिको पढाइलाई दोहोर्याउनुहोस्।
नेगेटिभ मार्किङको अवस्थामा समय व्यवस्थापन (Time Management) र सही प्रश्न छनोट गर्न नमूना परीक्षा सबैभन्दा राम्रो उपाय हो। प्रत्येक नमूना परीक्षापछि आफ्नो गलतीहरू विश्लेषण गर्नुहोस्। केवल पढेर मात्र परीक्षा पास हुन सकिदैन। नियमित रूपमा प्रश्नहरूको उत्तर लेख्ने अभ्यास गर्नुहोस्। उत्तरहरू सचित्र, बुँदागत, सफा र समयसीमा भित्र लेख्न सिक्नुहोस्।
दैनिक अभ्यास: प्रतिदिन ४५-६० मिनेट राष्ट्रिय दैनिक (जस्तै: कान्तिपुर, नागरिक, गोरखापत्र) र एउटा राम्रो Current Affairs Magazine पढ्नुहोस्।
नोट बनाउनुहोस्: महत्त्वपूर्ण तथ्याङ्क, डाटा, समाचारहरूको नोट्स बनाउनुहोस् ताकि दोहोराइ/पुनरावलोकन (revision) गर्न सजिलो हुन्छ।
लामो समयसम्म ध्यान केन्द्रित गर्न शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्य अति आवश्यक छ।
पूर्ण निद्रा: रातको ६-७ घण्टा पूर्ण निद्रा लिनुहोस्।
संतुलित आहार: पौष्टिक खाना खानुहोस् र धेरै पानी पिउनुहोस्।
शारीरिक व्यायाम: दिनको कम्तीमा ३० मिनेट टहल्नुहोस्, ध्यान (Meditation) गर्नुहोस् वा योगा गर्नुहोस्।
ब्रेक लिनुहोस्: लगातार नपढीकन आफ्नो मनपर्ने काम गर्न केही समय निकाल्नुहोस्।
मुख्य परीक्षा पास गरेपछि, अन्तर्वार्ता तयारी शुरू गर्नुहोस्।
आत्मविश्वासी बन्नुहोस्: आफूले फारम भरेको बिवरण (Biodata) मा आधारित प्रश्नहरूको तयारी गर्नुहोस्।
सामान्य ज्ञान र देश/विश्वका घटनाहरूमा अपडेट रहनुहोस्।
आफ्नो व्यक्तित्व (Personality) र सञ्चार/संपर्क क्षमता (Communication Skills) विकास गर्नुहोस्।
धैर्य राख्नुहोस्: लोक सेवा आयोग (Public Service Commission) को तयारी एउटा लामो यात्रा हो। पहिलो प्रयासमा सफल नहुन सक्छ। असफलताबाट सिक्नुहोस् र फेरि कोशिश गर्नुहोस्।
सकारात्मक सोच राख्नुहोस्: आफूमा विश्वास गर्नुहोस् र आफ्नो लक्ष्यमा केन्द्रित रहनुहोस्। तुलना गर्नुबाट र नकारात्मक विचारहरूबाट टाढा रहनुहोस्।
| गल्ती | सुधार |
|---|---|
